این روزها با نزدیک شدن به سال نو یکی از داغ ترین موضوعات مورد بحث در خانه ها، خانه تکانی است. هیچ اهمیتی ندارد که در چه سنی قرار دارید، حتی اگر در این پروسه سخت شرکت نکرده باشید حتما روزهای آخر اسفند را به خاطر دارید. روزهایی که مردم با شور و اشتیاقی وصف نشدنی به دنبال تمیز کردن خانه و نو کردن زندگی خود هستند و به استقبال نوروز و سال جدید می‌روند.
شما نگاهی به روزهای آخر سال بیاندازید به راحتی تفاوت آن را درک خواهید کرد. حرکت و شور جمعی در ملت دیده می‌شود که پیشینه‌ای خیلی دور دارد. پیشینه ای که با گذشت چندین دهه هنوز هم پابرجا مانده است. اگر شما هم در این روزها، در تکاپوی خانه تکانی هستید. توصیه می‌کنیم در ادامه این مقاله با ما همراه شوید.
سنت‌های رایج در نزدیکی سال نو
اگر بخواهیم سنت های رایج و مربوط به نو شدن سال در ایران را نام ببریم، مطمئنا تعداد آن در این مقاله نخواهد گنجید. اما برخی سنت‌ها آنقدر شیرین و دوست داشتنی هستند که مرور و یادآوری آنها لبخندی ناخواسته اما پر از لذت را بر لبانمان جاری می‌کند. از جمله این سنت ها عبارتند از؛ چیدن سفره، هفت سین، پختن سمنو، حاجی فیروز و مراسماتی که برگزار می کند. اعتقاد به عمو نوروز و ننه سرما، چهارشنبه سوری های دوست داشتنی و تهیه و خوردن آجیل مشکل گشا، سبزی پلو شب عید، کوزه شکستن، ۱۳ بدر پر از هیجان و قاشق زنی و البته مهم تر از همه خانه تکاتی.
شما کدام یک از این مراسمات را اجرا کرده اید؟ به کدام یک اعتقاد دارید؟
با اطمینان می‌توان گفت؛ محال است در ایران زندگی کنید و به اجرای این مراسمات نپردازید. هر چند ایرانیان خارج از کشور نیز همچنان به اصولی که از گذشتگان به آنها رسیده پایبند هستند.
خانه تکانی از چه موقع به رسوم ایرانیان وارد شد؟
اگر بخواهیم به تاریخچه و پیشینه سنت خانه تکانی نگاهی بیاندازیم، مطمئنا به آیین زرتشتیان خواهیم رسید. یکی از قدیمی‌ترین ادیان جهان که برای اولین بار در ایران نمود پیدا کرد. درست زمانی که دین زرتشت، دین رسمی مردم ایران بود. درواقع در آن زمان مردم بر این عقیده بودند که سال نو و آمدن بهار نوعی رستاخیز بزرگ است. یک رستاخیزی عظیم که پس از یک زمستان سرد و طولانی به وجود می آید و به رشد مجدد سبزی و برکت و روزی منجر خواهد شد. به همین دلیل قبل از سال نو؛ این مسئله برای مردم بسیار عزیز و مغتنم بود که با تلاش بسیار زیاد و انجام کارهای مختلف این خوشحالی و سپاسگزاری را نشان دهند.
یکی از همین آیین ها، خانه تکانی شب عید است و دلیل آن نیز به یکی از اعتقاد همین مردم برمیگردد. نیکانی که دیگر در قید حیات نیستند. در این رستاخیز بزرگ، به منزل کودکان و نوادگان خود بازمیگردند و اگر خانه تمیز و پاک باشد، برای آنها دعای خیر و برکت و شادمانی خواهند کرد.
البته عقیده دیگری نیز وجود دارد؛ پاک کردن و تمیز کردن به معنی خالص سازی خانه از ردپای شیطان است. به همین ترتیب خانه تکانی در بین مردم ایران نوعی آئین مذهبی نیز شناخته می شود و هدف والایی را دنبال می کرده است.
اما آیا این رسم در کشورهای دیگر هم وجود دارد؟
آیین خانه تکانی در کشورهای دیگر
مطمئنا شگفت زده نخواهید شد اگر بگوییم خانه تکانی تنها مختص ایرانیان نیست. در گذشته ایران سرزمین وسیعی بوده است. وسیع تر از نقشه گربه کنونی این روزها که مشاهده می کنیم. مردم تاجیکستان، افغانستان و حتی جمهوری آذربایجان بخشی از خاک این سرزمین بودند. پس خیلی دور از تصور نیست آنها نیز چنین آیین ها و رسم و رسوماتی را در کشور خود اجرایی کنند. اما جالب است بدانید؛ در میان مردم تاجیک، خانه تکانی با اسم دیگری یعنی «جارو بندان» مشهور است. تاکنون چنین اسمی را شنیده بودید؟
خانه تکانی چه بخش هایی را شامل می‌شود؟
حال به مهم ترین قسمت الف تا ی خانه تکانی میرسیم. تا اینجای مقاله توضیحاتی را درباره اعتقادات جالب پشت این رسم خدمت شما شرح دادیم. مطمئنا این آگاهی لذت و شادابی بیشتری را در حین انجام کار برای افراد به وجود خواهد آورد. اما مسئله اینجاست این تمیز کردن و جارو بندان چه بخش هایی را شامل می شود؟
اگر بخواهیم اصلی ترین این بخش ها را نام ببریم باید به موارد زیر اشاره کنیم:
- گردگیری کاملی از خانه
- تمیز کردن آشپزخانه که معمولا برعهده مادر خانواده است و موادی مانند شستن اجاق گاز، تمیز کردن کابینت ها، تمیز کردن یخچال، تمیز کردن وسایل برقی و… را شامل می شود.
- تمیز و مرتب کردن کمدها که این کار به صورت شخصی صورت میگیرد.
- تمیز کردن راه پله
- شستشن مبلمان
- تمیز کردن و شستن پرده ها ( در این مسیر میتوانید از متخصصان و فعالان این حوزه کمک بگیرید.)
- شستن کامل شیشه ها
- شستن فرش ها که بخش اعظمی از خانه تکانی را به خود اختصاص داده است.
در این بخش به طور کامل شما را با بخش های مختلف خانه تکانی آشنا کردیم. معمولا برای اینکه این کار به نتیجه بنشیند و به موقع تمام شود. یک ماه برای آن زمان اختصاص می‌دهند. هر چند برخی دیگر می‌توانند تمامی این کارها را در طی یک هفته یا حتی زودتر به تمام کنند. نیازی نیست نگران باشید. اگر در این زمینه نیاز به کمک دارید و یا بر این باورید که نمیتوانید تا قبل از سال نو خود را برای عید نوروز آماده کنید. در صورتی که درباره هر یک از مراحل خانه تکانی سوالی داشتید، میتوانید با کارشناسان و متخصصان ما در آریاپاک تماس بگیرید تا اطلاعات و راهنمایی های کاملی را در این زمینه خدمت شما ارائه خواهند داد.