چگونه کودکان را در امور نظافت خانه مشارکت دهیم؟

نظافت با کودکان می‌تواند سرگرم‌کننده یا فاجعه‌بار باشد. در واقع همه چیز به رویکرد و نگرش والدین بستگی دارد. اما چگونه می‌توانیم بچه‌ها را در کارهای خانه درگیر کنیم؟ آیا می‌توان انجام کارهای خانه را به یک سرگرمی دلپذیر تبدیل کرد؟ بله حتما، ما بایدها و نبایدهای مهمی را به شما یادآور می‌شویم که کمک می‌کند نظافت را برای بچه ها سرگرم‌کننده کند.

شاید تا به حال ضرب المثل معروف چینی به گوشتان خورده باشد که می‌گوید: “به من بگو و فراموش می‌کنم، به من بیاموز و ممکن است به یاد بیاورم، مرا درگیر کن و یاد می‌گیرم”. مسئله‌ای که کودکان را با کارهای خانه درگیر می‌کند یکی از موضوعاتی است که در میان والدین، مربیان و روانشناسان بسیار مورد بحث قرار گرفته‌است.

برخی از والدین بر این باورند که لازم است فرزندانشان به آنها کمک کند، زیرا این امر آنها را مستقل‌تر به بار می‌آورد و آنها را برای زندگی آینده در بزرگسالی آماده می‌کند. اما برخی دیگر معتقدند که از این طریق بچه‌ها را به «خدمتکار» تبدیل می‌کنند‌ و یا از روشی که بچه‌‌هایشان کارها را انجام می‌دهند، راضی نیستند.

یکی از مهم‌ترین چیزها این است که والدین هنگام تعیین تکلیف و وظایف، باید سن کودک را نیز در نظر بگیرند و در ازای انجام آن کار، پاداشی متناسب با علایق او (هر چند کوچک) در نظر بگیرند. چه بسا گاهی حتی گفتن یک کلمه “متشکرم” کافی است!

چرا بچه‌ها دوست ندارند در انجام کارهای خانه کمک کنند؟

احتمالاً برای هر پدر و مادری مشارکت دادن فرزندان در روند تمیز کردن خانه آن هم به صورت روتین، بسیار چالش برانگیز خواهدبود. اما واقعا چرا اغلب بچه‌ها دلشان نمی‌خواهد در انجام کارها کمک کنند؟ ما، “والدین” دلیل آن هستیم!

اگر بخواهیم رو راست باشیم، انجام نظافت و کارهای خانه برای خود ما نیز اوقات خوشی نیست؛ پس ما به طور ناخودآگاه این نگرش را به کودکانمان نیز منتقل می‌کنیم. مشکل جدی دیگر این است که بسیاری از والدین از کارهای خانه به عنوان تنبیه برای کودکان استفاده می‌کنند.

اما واقعیت این است که اگر این کار را انجام دهید، تنها نتیجه‌ای که برای‌ شما می‌آورد بیزاری، عصبانیت و ناامیدی خواهد بود.

هم‌چنین انتظارات نامشخص و مبهم دلیل دیگری برای بی‌میلی کودکان به کمک در کارهای خانه است. اغلب اوقات بچه‌ها به سادگی درک نمی‌کنند که شما از آنها چه انتظاری دارید.

آیا درگیر کردن کودکان در انجام کارهای نظافت ضروری است؟

کارهای خانه جزء جدایی ناپذیر در زندگی هر فرد اعم از مرد، زن و کودک است و هر کسی باید سهم خود را از نظافت روزانه داشته باشد. چرا این مسأله بسیار مهم است؟

مشارکت دادن بچه‌ها در کمک به کارهای خانه، آموزش ارزش‌ها و مهارت‌هایی است که برای آینده بسیار مفید و لازم خواهد بود. از مهم‌ترین این ارزش‌ها:

• مسئولیت: کودکان زمانی که یک کار را با موفقیت انجام می‌دهند احساس مسئولیت بیشتری خواهند کرد. این گونه کودکان می‌آموزند که گاهی برای رسیدن به یک هدف باید با دیگران همکاری کنند.
• حساسیت و همدلی: وقتی فرزندانتان در نظافت منزل به شما کمک می‌کنند، متوجه می‌شوند که حفظ نظم و تمیزی خانه کار آسانی نیست و همین باعث می‌شود که اهمیت نظافت را به خوبی درک کنند.
• استقلال: هنگام همکاری در نظافت روزانه، کودکان یاد خواهندگرفت که کارهای خانه را به طور موثر برای آینده انجام دهند.

چگونه می‌توان کارهای خانه را برای بچه‌ها دلپذیر و جذاب کرد؟

در مورد وظایفی که کودک مطلقاً دوست ندارد انجام دهد، با او به طور کاملا آرام و بدون عصبانیت صحبت کنید و سعی کنید سازش پیدا کنید. شاید در نتیجه این کار بتوانید مسئولیت‌ها را تغییر دهید یا روزها یا زمان‌های خاصی را تعیین کنید که کودک وظایف خود را انجام می‌دهد.

اول روی خودتان کار کنید

یکی از موثرترین راه‌ها برای مشارکت دادن کودکان در نظافت خانه، کار کردن روی خودتان است. اگر شما کارهای مرتبط با نظافت را با لبخندی بر لب و خلق و خویی شاد انجام دهید، کودک احساس نمی‌کند که کارهای خانه، چیزی خسته‌کننده و ناخوشایند است. همین امر باعث می‌شود کودکتان نیز جذب شما شده و بخواهد کمک کند!

وظایف را مطابق با سن کودک تعیین کنید

حتی به یک کودک ۲ ساله هم می‌توان کارهایی متناسب با توانش را به او سپرد. یک کودک نوپا می‌تواند لباس‌های خود را کنار بگذارد، دستمال‌های کاغذی را در سطل زباله بیندازد، اسباب بازی‌های خود را در سطل مخصوصش جمع کند و… باز هم تکرار می‌کنیم که انتظارات شما باید واقع بینانه باشد.

هیچ اهمیتی ندارد که شما روی تمیزی میز یا تمیزی لباس‌ها تمرکز کنید؛ مهم این است که با این کار شما به کودک خود یاد می‌دهید که مسئولیت کاری که به عهدهاو گذاشته شده‌است را بپذیرد. بچه‌های بزرگتر می‌توانند کارهای بیشتری را انجام دهند. به عنوان مثال میز ناهار یا شام را بچینند، ظرف ها را بشویند، زباله‌ها را بیرون در بگذارند و …

یک وظیفه خاص را به چند مرحله برای کودک تقسیم کنید

برای یک بچه، نظافت یک مفهوم انتزاعی است و ممکن است با ایده‌ای که شما در مورد تمیزی و نظم دارید، متفاوت باشد. به عنوان مثال، شما به او می‌گویید اتاق را تمیز کند؛ بنابراین شاید او همه چیز را در گوشه ای جمع کند. به همین دلیل است که بهتر است به کودک، وظایف به صورت‌ مشخص داده شود. به عنوان مثال: ابتدا چیزهای کثیف را در سبد شستشو قرار بده و سپس اسباب بازی‌ها را در کمد خودت بگذار و غیره.

یک لیست روزانه تهیه کنید و تمام اعضای خانواده را در آن مشارکت دهید

مؤثرترین رویکرد برای مشارکت دادن کودکان در نظافت، تعیین وظایف کوچکی است که باید هر روز تیک زده‌شوند. بهتر است زمانی را اختصاص دهید و با بچه‌ها، لیستی از کارهایی که باید انجام شوند تهیه کنید. بگذارید به شما کمک کنند و پیشنهاد دهند که چه کسی چه کاری‌ را انجام دهد. در این فرآیند بچه‌ها باید ببینند که همه اعضای خانواده (البته بسته به توانایی هر یک)، وظایف خاص خود را دارند. باز هم مطمئن شوید که هر کاری متناسب با سن و توانایی کودک باشد!

کار گروهی اهمیت دارد

مهم است که به فرزندان خود توضیح دهید که نظافت یک تنبیه نیست، بلکه بخشی از زندگی است و کمک آنها برای شما بسیار مهم است. وقتی همه اعضای خانواده در خانه با هم همکاری می‌کنند، بچه ها احساس می‌کنند که عضوی از تیم هستند که انگیزه آنها را برای شرکت در پروسه نظافت افزایش می‌دهد.

کار خانه را به یک کار سرگرم‌کننده تبدیل کنید

روحیه‌ای که با آن کار را شروع می‌کنید مهم است. همیشه به یاد داشته‌باشید که بچه‌ها اول از همه، از والدین خود تقلید می‌کنند. سعی کنید کار تمیز کردن را با لبخند و روحیه خوب شروع کنید، موسیقی پخش کنید و به بچه‌ها “ابزار” رنگارنگ بدهید. به عنوان مثال، دستکش و پیش‌بند روشن، دستمال‌های چند رنگ برای پاک کردن گرد و غبار و غیره را در اختیار آن‌ها قرار دهید.